Enflasyon türleri: Nedir ve finanmanınızı nasıl korursunuz

Enflasyon, bir ekonomide mal ve hizmetlerin genel fiyat seviyesinde zamanla sürekli bir artış olması anlamına gelir ve bu da satın alma gücünde bir düşüşe neden olur. Bu durum yaşam maliyetini etkileyebilir, ekonomik büyümede yavaşlamaya yol açabilir ve tüketicileri, işletmeleri ve yatırımcıları etkileyebilir. Bununla birlikte hafif enflasyon, tüketicilerin fiyat artışlarını bekleyerek mal ve hizmet satın almasıyla talebi canlandırabilir.

Bu makalede, enflasyonu, türlerini, fiyatlar üzerindeki etkisini ve artıları ve eksilerini ele alacağız.

Enflasyon fiyatları nasıl etkiler

Enflasyon, bir ekonomide mal fiyatlarının arttığı bir durumdur. Sonuç olarak paranın değeri düşer çünkü eskisine göre daha azını satın alır. Bir ülkenin para biriminin satın alma gücü azalır.

Gıda, benzin ve hizmetler gibi günlük ihtiyaçların fiyatlarındaki artış olarak hissedilir. Düşük gelirli tüketiciler gelirlerinin çoğunu gerekli ihtiyaçlara harcadıkları için enflasyondan daha fazla etkilenirler.

Hammadde ve enerji gibi girdilerin yükselen fiyatları, şirketlerin kazançlarını daraltabilir. Şirketler, bunu telafi etmek için ürün veya hizmetlerinin fiyatlarını artırabilirler, artan maliyetleri tüketicilere yansıtırlar.

Enflasyon, faiz oranları, ücretler ve kazançlar gibi gelecekteki ekonomik koşulları, tahmin etmeyi zorlaştırabilir. Bu belirsizlik, ekonomik faaliyetlerde azalmaya yol açabilir, örneğin işletmeler işe alımları azaltabilir veya hanehalkları harcamayı azaltabilir ve bunlar da ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir.

Enflasyon, sabit faizli krediler üzerindeki gerçek faiz oranını azaltarak borç alanlara ise fayda sağlayabilir. Ancak, kreditörler genellikle bu riski enflasyon riski primi ekleyerek veya değişken faiz oranlı krediler sunarak telafi ederler.

Enflasyon türleri

Enflasyon üç ana türe ayrılır.

Talep enflasyonu

Tüketici talebi, bir ekonomide arzı aştığında enflasyon ortaya çıkar. Bu genellikle mal ve hizmetlerin az olduğu durumlarda gerçekleşir. Bunun sonucunda az sayıdaki mal için daha fazla para harcanır. Toplam talepteki artış da bu enflasyon türüne sebep olabilir.

Talep enflasyonunun ardındaki beş ana neden şunlardır:

• Ekonomi büyür. Tüketiciler güven duyduklarında harcamalarını ve borç yüklerini artırır. Talep istikrarlı bir şekilde artar ve fiyatları yükseltir.
• İhracata olan talep artar. İhracat aniden yükseldiğinde ilgili para birimlerinin değeri düşmeye zorlanır.
• Hükümet harcamaları. Hükümet harcamalarının daha gevşek bırakılması fiyatları artırır.
• Enflasyon tahminleri. İşletmeler, enflasyonun yakın olduğunu düşünüyorsa fiyatları artırmaya karar verebilir.
• Sistem içinde daha fazla para olması. Hükümet, para politikaları yoluyla ekonomiye daha fazla para enjekte ederek tüketici harcamalarını artırabilir.

Maliyet enflasyonu

Ücret artışları ve hammadde maliyetlerinden dolayı maliyet enflasyonu meydana gelir. Üretim maliyetlerinin daha yüksek olması, bir ekonominin toplam arzını veya toplam çıktılarını azaltabilir. Talep sabit kalırsa, üreticiler maliyeti tüketicilere yükleyerek fiyatları artırır.

Maliyet enflasyonunun nedenleri

• Üretim hammaddelerinin ve üretimde kullanılan diğer girdi emtialarının fiyat artışı. Örneğin, hammadde olarak kahve maliyetleri artarsa, son ürün daha pahalı hale gelebilir, şirketler tüketicilerden daha fazla ücret alabilir.
• Örneğin, asgari ücret arttığında, fiyat tabanları gibi hükümet politikaları ile belirlenen üretim işçilerine daha fazla ödeme yapılması ile sonuçlanır. Bu tür bir ücret artışı, maliyet enflasyonuna yol açabilir. Üstelik, işçilerin grev yapması durumunda toplam üretim düşer ve fiyatlar daha da artar.
• Sel, deprem, yangın veya hortumlar gibi doğal afetler beklenmedik şekillerde maliyet enflasyonuna sebep olabilir. Büyük bir afet bir üretim tesisine zarar verirse, üretim zincirinin kapanmasına veya kısmen bozulmasına yol açar ve üretim maliyetleri artar. Şirketler, bir afet sonrası kaybedilen parayı telafi etmek için fiyatları artırmak zorunda kalabilir. Bazı doğal afetler üretim maliyetlerini artırırken, bu her zaman böyle olmayabilir ve maliyet enflasyonuna neden olabilir.

Yerleşik enflasyon

Yaşam maliyetini karşılamak için ücretler arttığında meydana gelir. Şirketler, daha yüksek ücret maliyetlerini karşılamak için fiyatlarını artırır.

Yerleşik enflasyonun başlıca nedenleri şunlardır:

• Genellikle talep veya maliyet enflasyonu öncesindeki olaylarından kaynaklanır. Bu geçmiş olaylar, gelecekteki enflasyon beklentileri yaratarak mevcut ekonomik davranışları etkiler.
• İşçiler ve işletmeler, geçmiş deneyimlere dayanarak gelecekte enflasyon olma beklentisi içine girer. Bu da gerçek satın alma gücünü ve kâr marjlarını korumak için sırasıyla daha yüksek ücret taleplerine ve fiyat artışlarına yol açar.
• Yerleşik enflasyon, geçmiş enflasyonist koşullar zaman içinde devam ettiğinde ekonomiye yerleşir. Bu süreklilik, önemli politika müdahaleleri olmadan kırılması zor bir kendini güçlendiren döngü yaratır.

Enflasyonu ölçme formülü

Enflasyonu ölçen formül, bir mal ve hizmet sepetinin fiyat değişikliklerini izleyen Tüketici Fiyat Endeksi (TFE) esasına dayanır. Enflasyon oranı formülü şöyledir:

Burada:

• ER, enflasyon oranıdır
• A, başlangıç ​​TFE değeri (örneğin, dönemin başındaki fiyat endeksi)
• B, son TFE değeri (örneğin, dönemin sonundaki fiyat endeksi)

TFE yaygın olarak kullanılıyor olsa da belirli sınırlamaları vardır:

• Fiyat seviyesini göstermez. TFE, yalnızca fiyat değişim hızını ölçer.
• TFE, salt fiyat değişikliklerini hesaba katar. Metropol şehirlerdeki fiyat değişikliklerini ölçer ve bölgesel, kırsal veya uzak bölgeleri kapsamaz.
• TFE, sıklıkla hane harcama modelindeki değişikliklere göre uyarlanmaz. Piyasaya yeni ürün fiyatları giriş yaptığında endeks yeni ürün fiyatlarını hemen dahil etmez.
• Yaşam maliyetini ölçmez.

Enflasyonun avantajları ve dezavantajları

Geleneksel olarak, yüksek enflasyon oranının bir ekonomiye zarar verdiği kabul edilir. Belirsizlik yaratır ve tasarrufların değerini düşürebilir. Ancak, çoğu merkez bankası %2 oranında düşük enflasyonu hedefler, bu da ekonomiye çeşitli faydalar sağlar, yani tüketimi teşvik eder.

Enflasyonun avantajları:

• Hafif enflasyon, insanların fiyat artışı olacağını beklemesiyle mal ve hizmet alımını teşvik edebilir.
• Gayrimenkul gibi somut varlıklara sahip olanlar, enflasyon ile birlikte değerlerinin artmasından fayda sağlayabilirler.

Dezavantajları:

• Paranın her bir birimi daha az mal ve hizmet satın alır, bu da tüketicilerin satın alma gücünü azaltır.
• Düşük gelirli kişiler enflasyondan daha fazla etkilenir, çünkü gelirlerinin çoğunu temel ihtiyaçlara harcarlar.
• Yüksek enflasyon oranları belirsizlik yaratabilir, yatırımcıyı caydırabilir ve ekonomiye güveni azaltabilir.

Enflasyon nasıl kontrol edilir

Enflasyonu kontrol etmek, para, maliye ve arz politikalarının bir kombinasyonunu içerir. İşte enflasyonu yönetmek için kullanılan bazı önemli stratejiler:

Para politikası. Merkez bankaları, borçlanmayı daha pahalı hale getirerek harcamaları ve talebi azaltmak için faiz oranlarını artırır. Piyasaya menkul kıymet satarak veya bankalar için rezerv gerekliliklerini artırarak para arzını azaltmak enflasyonu kontrol etmeye yardımcı olabilir. Aşırı durumlarda, para değişimi veya yeni para basımı gibi önlemler düşünülebilir, ancak bunlar daha az yaygındır ve önemli sonuçları vardır.

Maliye politikası. Devlet harcamalarını azaltmak, toplam talebi düşürerek enflasyonist baskıları hafifletebilir. Vergileri artırmak, harcanabilir geliri azaltır ve tüketici harcamalarını ve toplam talebi sınırlar. Devletin vergi gelirlerinden daha az harcayarak bir fazla bütçe tutması da enflasyonu yönetmeye yardımcı olabilir.

Arz politikaları. Üretim süreçlerini iyileştirmek ve altyapıya yatırım yapmak, arzı artırabilir ve fiyatları düşürebilir. Rekabeti teşvik etmek, tekelci yaklaşımları ve fiyat sabitlemeyi önler. Daha iyi ulaşım, depolama ve dağıtım ağlarına yatırım yapmak, malları daha ulaşılabilir ve uygun fiyatlı hale getirebilir.

Enflasyon artarken paranızı nasıl korursunuz

Enflasyon sırasında paranızı korumak, finansal planlama, akıllı yatırım ve borç yönetimi gerektirir:

Portföy çeşitlendirmesi yaparak, satın alma gücünüzü kaybetme riskini azaltırsınız. Aşağıdakileri göz önünde bulundurun:

• Yatırımlarınızı çeşitlendirin

Borsa yatırımlarıyla para kazanabilirsiniz, çünkü borsa daha istikrarlıdır ve elde edilen temettüler, enflasyon veya satın alma gücünden daha yüksek olabilir.

Enflasyon yükseldiğinde, yatırımcılar altın, gümüş ve petrol gibi emtialara yatırım yapma eğilimindedir. Enflasyon üretim ve tüketim mallarındaki fiyat artışına yol açtığı için, birçok kişi genel değeri nedeniyle emtiaların bu dönemlerde talep kazandığına inanır.

• Gerçek varlıkları göz önünde bulundurun

Binalar, arazi ve yerden gelen tüm şeyler gibi fiziksel varlıklar değerlidir ve değerleri de artacaktır. Ayrıca, gayrimenkul yatırımı iyi bir seçenektir, çünkü mülk değerleri zamanla enflasyona kıyasla değer kazanabilir. Buna ek olarak, kiralık mülk gelirleri genellikle enflasyonla birlikte artar ve bu, enflasyona karşı harika bir koruma sağlar.

• Temettü ödeyen hisse senetlerine yatırım yapın

Hisse senetlerine yatırım yapmadan önce, istikrarlı firmaları araştırmak tavsiye edilir, çünkü bu firmalar, enflasyon kriz dönemlerinde bile ödemelerini artırabilir. Bu, yükselen maliyetlerle aynı hızda artan bir gelir sağlayabilir.

• Bütçenizi gözden geçirin ve ince ayar yapın

Enflasyon yüksekken, bütçenizi kontrol edin ve ayarlamalar yapın. Tasarruf yapabileceğiniz veya daha uygun fiyatlı alternatifler bulabileceğiniz yerleri bulun. Temel ihtiyaçlara odaklanın ve gıda, cihazlar ve ulaşım gibi enflasyonla artacak faturaları önceliklendirin. Enflasyon dönemlerinde dikkatli harcama yapmak, fiyat artışlarına karşı koruma sağlayabilecek varlıklara yatırım yapmak üzere ekstra para biriktirmenize yardımcı olabilir.

Sonsöz

• Enflasyon, mal ve hizmetlerin genel fiyat seviyesindeki sürekli bir artıştır ve bu da satın alma gücünde bir düşüşe yol açar. Maliyetleri artırarak ve ekonomik belirsizlik yaratarak tüketicileri, işletmeleri ve yatırımcıları etkiler.
• Üç enflasyon türü vardır. Ekonomik büyüme, artan devlet harcamaları veya enflasyon beklentileri gibi faktörler nedeniyle talep arzı aştığında talep enflasyonu meydana gelir. Maaş artışları veya hammadde fiyat artışlar gibi üretim maliyetlerindeki artışlar, maliyet enflasyonuna neden olur. Geçmiş enflasyonist eğilimler, daha yüksek ücret ve fiyat taleplerine yol açtığında yerleşik enflasyon ortaya çıkar.
• Enflasyon, paranın değerini azaltır ve malla hizmetleri daha pahalı hale getirir. Düşük gelirli bireyler, gelirlerinin çoğunu gerekli ihtiyaçlara harcadıkları için orantısız bir şekilde etkilenirler. Şirketlerin kârlarını daraltabilir, ekonomik faaliyeti azaltabilir ve faiz oranları, ücretler ve gelecekteki büyüme hakkında belirsizlik yaratabilir.
• Enflasyonu ölçmek için genellikle Tüketici Fiyat Endeksi kullanılır, bu endeks, bir mal ve hizmet sepetinin fiyatlarındaki değişiklikleri izler. Ancak, bölgesel değişkenlikleri veya hane harcama eğilimlerindeki değişiklikleri hesaba katmak gibi sınırlamaları vardır.
• Enflasyonu kontrol etmek için şirketler ve hükümetler para politikaları, maliye politikaları ve arz yönünde önlemler kullanır.